“Ik kaart in mijn voorstelling best wel pittige onderwerpen aan, zoals giftige masculiniteit en vaderrollen, en ik ben wel benieuwd naar hoe de Hindostaanse gemeenschap dit gaat oppakken of hiernaar kijkt.“

Nieuwste Maker Devika Chotoe over haar hybride maakproces van Dil Mein

Binnen het Hoge Ogen traject van Bijlmer Parktheater doet Devika onderzoek naar het ontwikkelen van haar eigen unieke signatuur als multidisciplinaire theatermaker, waarbij zij zich laat inspireren door haar Hindostaanse identiteit.

Kun je jouw pad beschrijven tot het worden van Nieuwste Maker? 

Ik ben specifiek gevormd door straat- en clubdansstijlen als Waacking, Ballroom, House en Hiphop en heb ook bij Poetry Circle 020 gezeten. Ik studeerde ooit theater-, film- en televisiewetenschappen aan de Universiteit van Utrecht, maar besloot dat ik mij fulltime wilde focussen op kunst. Na wat omwegen belandde ik uiteindelijk op de SNDO (School for New Dance Development) aan de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten.

De helft van mijn tijd op de SNDO heb ik echter in de pandemie doorgebracht. Het was een tijd van trauma’s, maar tegelijkertijd gebeurde er veel in het collectief bewustzijn en specifiek in Amsterdam: de BLM-beweging en het ontstaan van Queer Network Amsterdam. Het was voor mij een tijd dat ik even geen vertrouwen meer had in de meerwaarde van kunst en mijn eigen bijdrage als maker en waarin ik mij dus volledig stortte op community building en activisme.

Toen ik afstudeerde in 2022, studeerde ik dus af met behoorlijke makers crisis. Door mijn activisme was ik heel veel bezig met theorie, vooral dekoloniale en queer theorie. Ik maakte minder, maar bewoog meer richting programma’s maken en tentoonstellingen cureren.

Hindostaanse onder representatie in de kunsten

In 2023, het Herdenkingsjaar Slavernijverleden, was ik mij aan het verdiepen in de Hindostaanse contractarbeid. Als junior curator bij het CBK Zuidoost cureerde ik toen een tentoonstelling met Indo-Caribische beeldende kunstenaars. Ik werd me in deze periode pijnlijk bewust van het gebrek aan Hindostaanse kunstenaars, zowel in de beeldende kunst, alsook in het theater. Ook werd ik mij bewust van onze fragiele positie in het grotere (de)koloniaal discours: dat we als gemeenschap overal nét buiten de boot vallen. Door zo bezig te zijn met dekolonialiteit, voorouderschap en een gebrek aan zichtbaarheid en representatie hiervoor, voelde ik veel emoties opborrelen. Emoties die ik wellicht al langere tijd had weggedrukt.

Ontstaan van Dil Mein 

Toen ik mijzelf eenmaal toestond om deze emoties te voelen, voelde ik  de noodzaak om hier iets mee te doen. Dus ik greep mijn pen en ik besloot om te beginnen met de relatie die het meest onopgelost en tegelijkertijd het dichtst bij mij staat; namelijk de relatie met mijn vader. Vanuit een bijna oerdrang, een rauwe behoefte, begon ik te schrijven. Ook om gewoon een keer alles met hem te delen wat mij dwars heeft gezeten. En daar rolde uiteindelijk deze monoloog, Dil Mein, uit.

Ik trok daarna de stoute schoenen aan en benaderde Jolanda Spoel (directeur Bijlmer Parktheater). Bijlmer Parktheater leek mij de plek waar ik mij het meest thuis zou kunnen voelen als maker. Jolanda was enthousiast en stelde voor om het traject voor nieuwe makers, Hoge Ogen te starten. Dit gaf mij ruimte om disciplines als regie en toneelschrijven te verkennen.

Je bent opgeleid in dans, wat maakt de stap tot theatermaker worden voor jou zo passend? 

Uiteindelijk gaat het voor mij om taal en het vertellen van verhalen: of dat dan danstaal, letterlijke taal of beeldtaal op het podium is, het draait uiteindelijk om de boodschap die ik wil overbrengen en de vraag welk medium de boodschap het beste kan begeleiden. Dat is voor mij belangrijker dan vasthouden aan een specifiek medium alleen omdat het mijn expertise is of hoort te zijn. Zo’n soort relatie heb ik niet met mijn kunst.

Dans als escapisme

Dans speelt een belangrijke rol in mijn leven en is lang mijn manier van communicatie geweest. Ook omdat ik niet altijd woorden kon -of wilde- geven aan mijn innerlijke belevingswereld. De keerzijde hiervan is dat ik op een geven moment geen woorden meer gaf aan wat er door mij heen ging.  Ondanks dat het mijn middel was om in contact te staan met mijzelf werd dans, op een vreemde manier, een vorm van escapisme. Het vluchten van dingen concreet benoemen en hiermee dus ook op rationeel niveau begrijpen. Ik zat dus vooral heel erg in mijn lichaam, maar niet in mijn geest of ratio, wat dus ook niet perse holistisch was.     

Nu voel ik dat ik op een punt in mijn leven sta dat ik die woorden wel paraat heb. Daarom schrijf ik ook veel meer. Dat is nu mijn eerste vertrekpunt als maker, en vanaf daar denk ik na over hoe ik deze woorden tot leven roep op het podium. Multidisciplinair theater maken is voor mij de manier waar de verschillende kanten van mijzelf -de danser, de schrijver, zelfs de film journalist- tot hun recht komen, omdat ik op een gelaagde manier te werk kan gaan en kan putten uit al deze disciplines. 

Hoe is jouw culturele achtergrond te zien in jouw maakproces en de signatuur van jouw werk?

Mijn culturele achtergrond is te zien in verschillende facetten. In het script verwijs ik bijvoorbeeld regelmatig naar culturele elementen of speel ik intentioneel met meertaligheid door woorden in het Hindi, Sarnami en Sranantongo te gebruiken.

Een ander belangrijk element is de muziek: Ik werk bewust met Bollywood nummers, omdat Bollywood een prominent onderdeel is van de Hindostaanse cultuur en een element van herkenning en vertrouwdheid op kan roepen.

Ook in de dans werk ik met mijn verschillende achtergronden, waarbij ik zoek naar een gemeenschappelijke deler binnen de stijlen waarin ik heb getraind. Iets als isolaties bijvoorbeeld, vind je terug in straatdans, maar dus ook in Odissi, de Indiase klassieke dansstijl die ik heb gestudeerd. Of het werken met poses, delicate handen en circulaire bewegingen; dat zijn elementen die ik ken uit Odissi, maar ook uit Waacking en Voguing. Op die manier probeer ik mijn eigen stijlen te deconstrueren en op een andere manier te verweven.

Verder denk ik dat esthetiek en enscenering ook een belangrijk onderdeel is van het uitdragen van mijn culturele achtergrond. Door de scenografie en door costumering bijvoorbeeld. Herkenning zit vaak ook in objecten, klederdracht en dagelijkse rituelen.  

Je kiest voor een onderwerp dat heel dicht bij, of zelfs in je is. Hoe voelde het voor jou om de keuze te maken om dit met een groter publiek te delen? Waarom nu?

Dat het een onderwerp is dat dicht bij mij ligt vind ik misschien niet zo spannend, want ik leef best wel uitgesproken als persoon en I wear my heart on my sleeve. Wat ik wél spannend vind is hoe het stuk aankomt bij mijn familieleden, omdat het voor hun misschien wel dingen kan oproepen. 
Verder benader ik het stuk wel echt als fictief, ondanks dat ik put uit autobiografische elementen, dus dat creëert ook een zekere afstand.

That being said, het heeft echt wel 1,5 jaar geduurd om dit stuk te schrijven hoor! Omdat het soms zo persoonlijk werd dat ik er niet vanuit het ambacht van het schrijverschap meer naar kon kijken.  Gelukkig werk ik met een hele fijne dramaturg, Liet Lenshoek, die mij altijd helpt door dit soort momenten te manoeuvreren.

Iets wat ik niet zag aankomen, en wat ik nu wel spannend vind, is dat ik van een paar Hindostaanse personen heb gehoord dat ze bij voorbaat al niet naar de voorstelling willen komen, omdat het onderwerp te dichtbij komt. Dus ik ben ook wel benieuwd naar of er überhaupt animo is voor deze voorstelling bij de Hindostaanse gemeenschap, omdat het over het algemeen een ingetogen gemeenschap is die niet graag de vuile was buiten hangt. Ik kaart in mijn voorstelling best wel pittige onderwerpen aan, zoals giftige masculiniteit en vaderrollen, en ik ben wel benieuwd naar hoe de Hindostaanse gemeenschap dit gaat oppakken of hiernaar kijkt.  

Wie of wat informeert jouw maakproces? Een muse? Mentoren? Jezelf in huidige, jongere of oudere vorm? 

In dit specifiek maakproces ben ik heel erg geïnformeerd door bell hooks en haar boek The Will to Change: Men, Masculinity and Love. In dit boek gaat hooks dieper in op de constructie van mannelijkheid binnen de patriarchale norm en hoe weinig ruimte er is voor de man om iets anders te zijn dan de kaders van mannelijkheid die al vaststaan binnen deze norm. Dit boek staat aan de basis van mijn script en heeft mij ook op persoonlijk vlak enorm geholpen om met een liefdevolle blik naar mijn vader te kunnen kijken. Ik zou het iedereen aanraden om te lezen!

Verder ben ik op dit moment geobsedeerd door het nieuwe album van FKA Twigs, Eusexua. Klinkt misschien totaal niet passend of relevant voor dit stuk, maar ik denk dat de zelfbevrijdende energie waarmee FKA Twigs dit album heeft gemaakt, het volledig in contact staan met haar eigen waarheid en essentie, zo erg resoneert dat het zelfs voor mij als luisteraar helend werkt en uitnodigt om weer een laagje dieper in mijzelf te zitten. Ik wens dan ook dat mijn werk op eenzelfde manier resoneert en helend is voor anderen.

Kun je wat vertellen over de ontwikkeling van jouw signatuur sinds dat het maakproces voor Dil Mein is gestart? 

Het is de eerste keer dat ik een script regisseer, maar ik denk dat het mij redelijk goed afgaat. Ik heb dat ook echt te danken aan de fijne samenwerking met mijn artistiek team! We zijn zo erg op elkaar afgestemd dat er weinig woorden of uitleg nodig zijn vanuit mijn kant om een bepaald effect te bereiken: ze pakken elke suggestie op, maken het hun eigen en leveren exact waar ik naar opzoek was. We werken heel erg vanuit een basis van vertrouwen in elkaar en dit komt het maakproces alleen maar ten goede. Dus ik leer veel over mijn manier van regisseren en ik denk dat ik een regisseur ben die bepaalde kaders schets, maar daarin ook veel ruimte geeft aan mijn team om daar invulling aan te geven. 

Speeldata

Devika Chotoe’s debuut Dil Mein is te zien op donderdag 22 mei om 20:00 uur. De kaartverkoop is gestart.

Info & Tickets

Over Nieuwste Makers-traject Bijlmer Parktheater: Hoge Ogen

Hoge Ogen brengt beginnende bi-culturele makers samen om hun talenten te ontwikkelen, nieuwe verhalen te creëren en bij te dragen aan nieuw repertoire en representatie in het kunstenveld. Ze werken samen met professionals uit verschillende disciplines om hun eigen voorstellingen te realiseren. Bijlmer Parktheater begeleidt hen daarbij, zodat ze hun volledige potentieel als maker kunnen ontdekken. 

Wil je hoge ogen gooien en deelnemen aan dit traject? Lees hier verder