Het Waarom Beantwoord

In Het waarom beantwoord doet Mathieu een verwoede poging zijn voorvader, G.G.T. Rustwijk (1862-1914), zijn onemanshow opnieuw tot leven te wekken. Via het verhaal over zijn zoektocht, doorspekt met verzamelde krantenartikelen, foto’s, schilderijen én audiofragmenten waarin zijn familieleden een stem krijgen, roept hij het verleden op. Dit leidt tegelijkertijd tot vragen over zijn identiteit in het Nederland van nu, waarin hij de éne keer als ‘Surinamer’ bestempeld wordt en de andere keer voor ‘Brabantse jongen’ moet doorgaan.

Wanneer zijn moeder een gedicht van haar overgrootvader citeert, beslist Mathieu Wijdeven uit te spitten wat hij over zijn voorvader te weten kan komen. Terwijl hij doorverwezen wordt van het éne nooit eerder ontmoette familielid naar het andere, stapelen de vragen zich op. G.G.T. (George Gerardus Theodorus) lijkt in steeds diepere mysteriën gehuld...

Maar dan krijgt hij van een oudtante Het waarom beantwoord in handen. Een door G.G.T. Rustwijk geschreven theatertekst die hij op 19 juni 1911 voordroeg als onemanshow in het Thalia Theater te Paramaribo. Beoogd publiek was een Welvaartscommissie uit Nederland waarvoor hij in vragen en verzen de onmenselijke wantoestanden, waarin het gros van de Surinamers verkeerden, zou aanklagen.

Fotografie: Bart Grietens

Keti Koti

Voor Keti Koti 2020 publiceerde De Correspondent een verhaal van Mathieu Wijdeven en Miguel Heilbron over de afschaffing van de slavernij en de toespraak van G.G.T. Rustwijk. "Ik kwam erachter dat de speech van Rustwijk tot de dag van vandaag relevant is. En dat elke Nederlander er wat aan zou kunnen hebben om de tekst te lezen." Lees of beluister het hele stuk hier via De Correspondent.

Documentaire

Het vooronderzoek van Mathieu Wijdeven voor Het waarom beantwoord bestond naast een stamboomonderzoek ook uit een straatonderzoek. Mathieu maakte een sculptuur in de vorm van een hoofd, gebaseerd op een portret van G.G.T. Rustwijk, en trok hiermee door Rotterdamse wijken. Hij sprak met voorbijgangers over Rustwijk en vroeg mensen onder andere wat zíj weten van hun familiestamboom. Check hier de korte documentaire.

Het werk van kunstenaar G.G.T. Rustwijk maakt in 2021 onderdeel uit van de tentoonstelling Surinaamse School in het Stedelijk Museum. Gekoppeld aan de tentoonstelling maakte presentator Shay Kreuger de driedelige podcast Surinaamse School: De kunstgeschiedenisles die je nooit hebt gehad. In deel twee over Activisme is Mathieu Wijdeven te gast om o.a. over zijn voorstelling te vertellen. Beluister de podcast via Spotify.

Prijzen & nominaties

Het waarom beantwoord werd geselecteerd voor Het Theaterfestival (2022), genomineerd voor de BNG Bank Theaterprijs(2022) en won de Toneelschrijfprijs (2022). ‘Wijdeven, gevoed door het toneelstuk van zijn betovergrootvader, ontpopt zich als activist en zo ontstijgt de voorstelling het persoonlijke verhaal en wordt de vertelling universeel en zeer actueel. Zo weet Wijdeven op zachte, maar indringende wijze de gespannen koloniale relatie tussen Nederland en Suriname invoelbaar te maken.’ Aldus het Juryrapport Toneelschrijfprijs.

Over Mathieu Wijdeven

Mathieu Wijdeven (Tilburg, 1991), zijn werk begint vanuit een fascinatie voor de symbiotische relatie die mensen aangaan met objecten. Via abstracte sculpturen nodigt hij het publiek uit om over persoonlijke en existentiële thema’s na te denken. De afgelopen jaren werkte Mathieu aan verschillende sculpturen. In een reeks performances met deze sculpturen onderzocht hij de relatie tussen mens en constructie.

Als creatieve duizendpoot schreef hij o.a. voor de Correspondent en deed hij de scenografie voor boekenprogramma, In een boek kan het wél, van de VPRO. Daarnaast maakte zijn werk deel uit van tentoonstelling Surinaamse School in het Stedelijk Museum. Ook maakte hij producties bij Feikes Huis met zijn collectief Firma Draak.

In seizoen 2021-2022 ging Mathieu zijn solovoorstelling Het waarom beantwoord in première. Na uitgebreid onderzoek naar het leven van zijn betovergrootvader, die een dichter en veelzijdig kunstenaar bleek te zijn, brengt Mathieu een ode aan zijn voorvader. G.G.T. Rustwijk (1862 - 1914) die leefde in Suriname in de periode net na de afschaffing van de slavernij. Hoe meer Mathieu over hem te weten kwam, hoe meer hij zich met hem verbonden voelde. Toen Mathieu op Rustwijks theaterstuk Het waarom beantwoord stuitte, besloot hij de maatschappijkritische onemanshow opnieuw op de planken te brengen.

Fotografie: Bart Grietens

Theater voor Keti Koti

Dit programma maakt onderdeel uit van de landelijke manifestatie Theater voor Keti Koti. Samen met andere theaters en cultuurplekken in heel Nederland presenteren wij op 30 juni en 1 juli verhalen over het koloniale en slavernijverleden. Verhalen van onrecht en leed, en van trots en verzet. Meer informatie en een compleet overzicht van alle activiteiten vind je op www.theatervoorketikoti.nl.

Credits

Gebaseerd op teksten van G.G.T. Rustwijk
Concept, tekst en spel Mathieu Wijdeven
Regiecoach Maarten van Hinte
Artistiek advies en tekst Raoul de Jong
Tekstadvies Sanneke van Hassel
Lichtontwerp Scott Robin Jun
Kostuum Hanne Pierrot
Stofontwerp Nina Lawina
Producent Productiehuis Theater Rotterdam
In samenwerking met RIGHTABOUTNOW INC.

Met speciale dank aan Rogeria Burger, Monique van Hinte
Met dank aan Nina de la Parra, Aafje H. K. Rustwijk, Dorine van Hinte-Rustwijk, Georgine H. van Steenderen-Rustwijk, Anthony Heidweiller, Jean Jacques Vrij, Michiel van Kempen, Chiquita Ho Sam Sooi, Mike Ho Sam Sooi, Anne Tolud, Johanna Rustwijk, Liddy Petrici, Miguel Heilbron, Amir Vahidi, Pim Kraan, Josephine Monique van Hinte